Kombucha Çay ve Kafein

Kafein Nedir?
İlk olarak Alman kimyager Friedich Ferdinand Runge tarafından 1819'da bulunmuş,
kahveden yola çıkarak kafein ismini almış ve kimya literatürüne girmiştir.
Kafeinin temel farmakolojik özellikleri olarak; Merkezi sinir sistemi'nde
(MSS) psikotropik etki ve solunum uyarıcıdır. Kalp atışını hızlandırır ve hafif diüretik
etkisi vardır.
Kafein; dünyada en az 63 tür bitkinin meyvesi, tohumu ve yaprağında, en çok bilinen
örnekleri ile çay, kahve, mate ve guarana gibi bitkilerde doğal olarak bulunmaktadır.
Çay ve Kafein
Oksidasyon seviyesine bağlı olarak çay yaprakları içinde, az ya da çok miktarda
kafein bulunur. Siyah çaylar en fazla oksitlenen yapraklar olurken en fazla kafein
seviyesi de bu çaylardadır.
Kafein seviyesinin en az olduğu yani en az okside olan çaylar ise oolong çayı, yeşil
çay ve beyaz çaydır.
Kuru yaprak çayda olan kafein oranı kahveden yüksektir. Ancak kahve çekirdekleri
içilebilir kahve haline gelirken yüksek oranda kafein salınır. Ortalama olarak kahve
çaya gore daha fazla kafein içerir. 220-240 mI’lik bir fincan kahve ile yaklaşık 85 mg,
yine 220-240 mI’lik bir fincan çay ile yaklaşık 24 mg kafein alırız.
Tüketilen Kafein Miktarı Ne Olmalıdır?
Kafeinin tüketim miktarı kişiye göre değişir. Kafeine karşı duyarlılık; tüketim
sıklığı, vücut ağırlığı ve fiziksel koşullar gibi pek çok etmene bağlıdır.
Kafein kan dolaşımında ya da vücutta birikmez, alındıktan birkaç saat sonra vücuttan
atılır. Pek çok çalışmada, yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein
miktarının günde 300 mg (yaklaşık 3-4 fincan kahve ya da 5-6 büyük bardak çay)
olduğu belirtilmiştir.
Bazı kişiler kafeine karşı daha duyarlı olabilir ve çok az miktarlarda da olsa
kafeinden olumsuz etkilenebilir. Birkaç fincan kahve, çay tüketen bir kişi kafeinin
uyarıcı etkisinden etkilenmediğini belirtirken, bir fincan kahve ile kafeinin uyarıcı
etkisi yüzünden uyuyamadığını söyleyen kişi çoktur.
Kişisel duyarlılığın yanı sıra hamileler, çocuklar ve yaşlılar tüketilen kafeinin
sınırlanması gereken gruplardır.
Çocuklar ve Kafein
Araştırmalar besinlerin içinde bulunan kafein miktarının çocuklar için zararlı
olmadığını gösterse de, ailelerin çocuklarına fazla miktarda kafein içeren yiyecek ve
içecekleri vermemesi gerekir. Çocuklar için tüketilen kafein miktarı günde 35-40
miligramı geçmemelidir.
Kafeinsiz mi Dekafine mi?
Kafeinsiz çay ile dekafeine çay terimleri genellikle birbirinin muadili kelimeler olarak
kullanılır. Oysa bunlar farklı iki çay çeşidini temsil eder. Dekafeine çayların içerisinde
ortalama fincan başına 2 mg olarak kafein yer alırken, kafeinsiz çayların içinde hiçbir
şekilde kafein bulunmaz.
Çayda Kafein Miktarı Nasıl Azaltılır?
Çaydaki kafeini azaltmak veya ayrıştırmak için genellikle bilinen 4 farklı yöntem
uygulanıyor. Bu yöntemler; metilen klorür, karbondioksit, etil asetat ve su işlemedir.
Bunların içerisinde , su işleme ile kafeinsizleştirme yönteminde; Çay bir süre sıcak
suya sokulup kafein uzaklaştırılıp ve meydana çıkan çözelti karbon filtre içerisinden
geçirilir. Sonrasında yağların ve aromaların tekrar emilebilmesi adına su, çay
içerisine yeniden geri döndürülür. Kafeinsiz çay işleme yöntemi olarak bu
uygulamayı deneyen kişiler genellikle çayın tadının sulandırılmış gibi olduğunu
söylerler. Dolayısıyla bu yöntemi kullanarak beklediğiniz çay lezzetini almak çok da
mümkün olmayabilir. Yine de ev ortamında çayı belirli bir oranda da olsa kafeinden
uzaklaştırabilmek adına uygulanabilecek en kolay ve doğal yöntemin bu olduğu
söylenebilir.
Marketlerde bulunan kafeinsiz çaylar, çoğunlukla kimyasal işlemlerle kafeinden
arındırıldıkları için hem kimyasal içerikleri açısından hem de çayın birçok faydasının
bu işlemler sırasında kafein miktarı ile beraber azaltılmasından dolayı tercih edilmez.
Kombucha içmemizin temel sebebi vücudumuzu kimyasallardan uzaklaştırarak en
doğal şekilde arındırmak olduğunu için, kafeini azaltmada kendi doğal yöntemlerimizi
kullanmamızın daha doğru olduğu belirtilmiştir.
Kombucha ve Kafein
Çeşitli Kombucha tarifleri, demlemede kullanılan çayın çeşitleri, kalitesi, demleme
süresi, fermantasyon süresi ve fermantasyon sıcaklığı gibi çeşitli faktörler kafein
içeriğini etkiler.
Kombucha'nın genellikle, hazırlandığı çaydan yaklaşık ⅓ oranda kafein miktarına
sahip olduğu kabul edilir. Kombucha Kültürü, şeker, oksijen ve çay birleştiğinde,
doğal olarak kafein miktarını azaltan kimyasal bir reaksiyon meydana gelir ve önemli
miktarda kafein tüketilir. Fermantasyon süresince şeker ve kafein içeriği azalır.
Çoğu sağlıklı insan için, Kombucha'daki az miktarda kafein sorun değildir ve fayda
sağlayabilir. Kombucha'da bulunan kafeinin, kan dolaşımına emilimini yavaşlatan
doğal bir amino asitle, yani l-theanine ile eşleştiğinde harika faydaları olduğu
belirtilmiştir.
Kafeine duyarlı iseniz, Kombucha'nızdaki kafeini kontrol etmenin, azaltmanın doğal
yolları vardır.
Kombuchada Kafeini Doğal Yollarla Nasıl Azaltılır?
Kafein miktarı çayın çeşidine, bölgesine, ne zaman toplandığına, ne kadar süre
demlendiğine gore değişiklik göstermektedir.
Siyah çay, yeşil çaydan daha fazla kafein içerir. Kombucha kültürü, çay söz konusu
olduğunda çeşitliliği tercih eder, bu nedenle kafein içeriğinizi siyah çayın yaklaşık
yarısı kadar azaltmak için yeşil çay ile karışım yaparak kullanabilirsiniz. Kuşburnu ve
Hibiskus gibi bitkilerle çeşitlendirebilirsiniz. Ya da kafeinsiz çay ile demleyebilirsiniz.
Fermantasyon sürecinde önemli miktarda kafein tüketilir. Kombucha Kültürü, şeker,
oksijen ve çay birleştiğinde, doğal olarak kafein miktarını azaltan kimyasal bir
reaksiyon meydana gelir ve fermantasyon devam ettikçe şeker ve kafein içeriği
azalır. Daha uzun bir döngü için fermantasyon süresini uzatın, tadındaki keskinliği
azaltmak için gerekirse biraz meyve suyu ile seyreltin.